رمضان ماهی از ماههای قمری که بین شعبان و شوال قرار گرفته است و بنابر قولی آغاز سال قمری است. از احکام و آداب آن در بابهاى طهارت، صلات، صوم، نکاح و حدود سخن گفته‌اند...
ما را در ادامه مطلب دنبال کنید
منبع: Www.wikifeqh.ir
تعریف رمضان
ماه رمضان از ماههاى قمرى است که بین ماههاى شعبان و شوّال قرار گرفته و بر اساس برخى روایات- که گروهى از دانشمندان اسلامى بدانها عمل کرده‌اند- آغاز سال قمرى است؛ هر چند معروف و مشهور آغاز سال قمری را محرم مى‌دانند.
وجه تسمیه رمضان
در اینکه رمضان عَلَم و اسم براى ماه است یا نامى از نامهاى خداى متعال، اختلاف است.
معنای لغوی رمضان
چنانکه در ریشه آن نیز اختلاف است که آیا از «رَمْض» به سکون «م» به معناى بارانى که در پاییز مى‌بارد و باعث از بین رفتن گرد و غبار پاییزى مى‌گردد، گرفته شده یا از «رَمَض» به فتح «م» به معناى شدت گرماى پدید آمده از تابش خورشید؟
رمضان از نامهای خداوند
در برخى روایات، رمضان از نامهاى خداوند متعال برشمرده شده است. از این رو، از اطلاق عبارت رمضان بدون ماه- مثل اینکه گفته شود: این رمضان است یا رمضان آمده است- نهى و به گفتن «ماه رمضان» با اضافه ماه به رمضان امر شده است.
فضیلت ماه مضان در قرآن
ماه رمضان تنها ماه قمرى است که در قرآن کریم به صراحت از آن نام برده و گرامى داشته شده است: «شَهْرُ رَمَضانَ الذّى أُنزِلَ فِیهِ القُرْآنُ هُدًى لِلنّاس...؛ ماه رمضان ماهى است که قرآن در آن نازل شده براى هدایت بشر».
ماه رمضان در روایات
در روایات نیز از ماه رمضان با عظمت یاد شده است. در روایتى آمده است: با نزدیک شدن ماه رمضان، رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله خطبه‌ای ایراد کرد و در فرازى از آن فرمود: «اى مردم! این ماه، ماهى است که خداوند متعال شما را از میان امتها بدان اختصاص داده است. این ماه سرور و بزرگ همه ماهها است. در این ماه شبى (لیلة القدر) است که بهتر از هزار ماه مى‌باشد. در این ماه درهاى آتش بسته و درهاى بهشت باز است».
در روایتى دیگر، ماه رمضان، ماه استجابت دعا، آمرزش گناهان، زیاد شدن روزی، و چند برابر شدن پاداش اعمال نیک و عبادت، معرفى شده است.
ایام ماه رمضان
بر اساس روایات متعددى، ماه رمضان، پیوسته سى روز است و هیچ زمان کمتر از آن نمى‌شود.
گروهى از قدما نیز بدان قائل بودند.
در مقابل، مفاد روایات متعددى چنین است که ماه رمضان همچون دیگر ماهها در نوسان است؛ مى‌تواند سى روزه و یا ۲۹ روزه باشد. معروف و مشهور فقها قائل به این دیدگاه‌اند.
وجوب روزه در ماه رمضان
از ضروریات آیین اسلام وجوب روزه این ماه بر مکلفان است، مگر آنکه معذور باشند، مانند بیمار و مسافر.
مستحبات ماه رمضان
آماده شدن براى ورود به این ماه به استغفار، توبه، تلاوت قرآن و اداى حقوق الناس، بویژه تلاوت قرآن، دعا، استغفار و صدقه دادن، بخصوص در شب قدر و دهه آخر ماه، دعا هنگام رؤیت هلال ماه و نیز خواندن دعاى وارد شده در نخستین شب ماه، همچنین دیگر شبها و روزهاى این ماه، افطاری دادن به مؤمنان، آمیزش با همسر در شب نخست از مستحبات این ماه شریف است.
غسلهای مستحب در ماه رمضان
غسل کردن در شبهاى اول، نیمه، نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم و نیز دیگر شبهاى فرد، همچنین شبهاى دهه آخر و روز نخست مستحب است.
نماز مستحب در شبهای ماه رمضان
بنابر قول مشهور، کیفیت آن بدین گونه است که در دو دهه نخست، هرشب بیست رکعت و در دهه آخر هر شب سى رکعت، در شبهاى نوزده، بیست و یکم و بیست و سوم، هر شب صد رکعت، علاوه بر مقررى آن شب که جمعاً مى‌شود هزار رکعت. مستحب است در دو دهه اول، هشت رکعت بعد از نماز مغرب و دوازده رکعت بعد از نماز عشا و در دهه آخر، هشت رکعت بعد از نماز مغرب و ۲۲ رکعت پس از نماز عشا خوانده شود.
مکروهات ماه رمضان
گفتن «رمضان» بدون افزودن «ماه» و همچنین شعر خواندن در این ماه کراهت دارد. بسیارى از فقها اشعار مشتمل بر مدایح و مراثى معصومان علیهم‌السّلام و نیز حکمت و موعظه را استثنا کرده‌اند.
تشدید کیفر
ماه رمضان، ماهى با عظمت و مقدس است؛ از این رو، ارتکاب بزه در این ماه موجب تشدید کیفر دنیوی و عقوبت اخروی است.
تغلیظ در قسم
براى حاکم شرع، تغلیظ در سوگند دادن مستحب است. از جمله اسباب تغلیظ، سوگند دادن در زمان شریف، همچون ماه رمضان است.
